Son zamanlarda dikkatimden kaçmayan bir durum var: O da, birkaç sene öncesine kadar envai çeşit çevrimiçi kitap mağazası bulmak mümkün iken günümüzde bu sayının biraz azalmış olması. Bu gözleme dair şöyle bir vurgu yapmakta da yarar mevcut: Burada anlatmaya çalıştığım husus, daha ziyade çok kitabı olan bir yazarın tüm kitaplarının bir mağazadan bulunup bulunmaması durumu. Yani, verimli çevrimiçi kitapçıların sayısındaki azalma. Öyle ki, bundan birkaç sene öncesine kadar tüketici konumunda olan bir kitapsever için, Kitapyurdu, İdefix, Sözcü Kitabevi, Kidega, İstanbul Kitapçısı, Halk Kitabevi, Babil gibi birçok çevrimiçi mağaza sevdiği bir yazarın bütün kitaplarını satışa sunuyor idi. Bunlar içinde etkin olabilen çok az mağaza günümüzde kaldı geriye.
Önce Kitapyurdu birçok yayınevinin kitaplarını satmamaya başladı. Her ne kadar kitapları satmaya devam etse de her kitabın stokta olmadığı İdefix ise onu takip etti. Bir zamanlar, kendi yorumlarınızı yapıp istediğiniz zaman silebildiğiniz bir özellik dahi sunan Sözcü Kitabevi ise önce kendi duayen yazarlarının kitaplarını tutup diğerlerini satmayı durdurdu daha sonra ise tamamen sitesini hizmete kapattı. Günümüzde satış sitesine girince önünüze küçük bir logodan başka hiçbir şey çıkmamakta nitekim. Kidega, her ne kadar Amazon, İdefix, Kitapyurdu gibi en bilindik çevrimiçi kitapçılar kadar popüler bir yer olmasa da belli insanların tercih ettiği bir site idi. Sitenin bir başka güzel yönü de, yazarların biyografilerine yer vermesiydi. O da kapanan siteler içine girdi. Ardında birçok mağdur da bıraktı. Bugün Şikayet.Com sitesine girince kitapçı kapandıktan sonra mağduriyet yaşayan birçok kitapseverin şikayetlerine denk gelmek kabil. Günümüzde kitapçının sitesinde yalnızca "yakında başlatılacak" tarzında anlamsız bir motto yer almakta. Artık neyi yakında başlatacaklarsa... Bu tür dayanaksız cümlelere itibar edip sahte ümitler içine girmek pek rasyonel değil aslına bakarsak. İstanbul Kitapçısı yine çevrimiçi hizmeti tamamen kaldırmasa da günümüzde birçok kitabı bulmanın zorlaştığı bir online kitapçı haline geldi. Halk Kitabevi bir süre önce yine birçok yazarın kitabını satmamaya başladı. Sözcü Kitabevi gibi kademeli bir küçülmeye gittiler. Önce kendine yakın ve medyadaki kalemlerinin kitaplarını tutmaya başladılar. Ancak, ilerleyen aşamalarda onların da akıbeti Sözcü Kitabevi olursa bu çok da şaşırtıcı olmaz. Babil ise bu yenileniyoruz söylemi ile kapanan son çevrimiçi kitapçı oldu. Gerçekten yenilir ve açılır mı yoksa tamamen kapanmış mı bunu kestirmek zor. O mottoya inanacak olsak Kidega 1 seneden fazladır aynı mottoyu sitesinde tutuyor. Ancak hayalet bir şehir gibi duruyor öylece.
Durumların böyle olması pek de iç açıcı değil elbette. Ana akım medya ve birtakım geleneksel kuruluşlar, kendi yazarlarını topluma çok hızlı yollardan kabul ettirirken ve çok daha büyük paraların döndüğü fizik kitapçıların raflarında birçok yazarını kolaylıkla tutmayı başarırken, özellikle daha bağımsız ama yaratıcı yazarların çevrimiçi ticaret pazarlarına ihtiyacı olduğu muhakkak. Gerçi tek başına bu ticaret ağı da sanatkâr için yeterli olmayacaktır. Ama en azından, fiziki kitapçılara dair bir alternatif sunmuş oluyor. Mevcut konjonktürde birden çok kitabı olan, 5-10 kitap yazmış bir sanatkârın bütün kitaplarını bulabilmenin kabil olduğu çevrimiçi kitapçılar ise fazla kalmadı maalesef. Saf kitapçılar içinde BKM Kitap, Kitapseç ve Nobel Kitap bu konuda halen istikrarını koruyan verimi yüksek satış siteleri olarak görülebilir. Daha heterojen dokuda satış yapan siteler içinde ise Amazon, bu konudaki istikrarını halen koruyor. Hızlı ve ücretsiz kargo ile teslimat özelliği Amazon'u her zaman cazip bir aktör haline getirse de toplu alımlarda diğer 3 sitenin de varlığı bana kalırsa halen bir teselli kaynağı. Umarım çevrimiçi kitapçılarda yaşanan bu daralma daha da geniş ölçeklere ulaşmaz.