Orman yangınları ve Türk Hava Kurumu (3)

Mustafa Kemal Atatürk: “Türk çocuğu; her işte olduğu gibi havacılıkta da en yüksek düzeyde, gökte seni bekleyen yerini az zamanda dolduracaksın. Bundan gerçek dostlarımız sevinecek, Türk ulusu mutlu olacaktır.”

THK, 2019’dan beri kayyım ile yönetilmektedir. Kayyım’ın görevi 2023’te bitmiştir. THK’nın Genel Kurula gideceği ve kayyım döneminin sona ereceği açıklanır. Ancak kayyım, mahkemeye başvurarak “gelecek yönetimin kurumun sorunlarını çözemeyeceğini, kayyım dönemindeki kazanımların heba olacağını” iddia ederek mahkemeden 2024 yılı Mayıs ayında yapılması planlanan THK Olağan Büyük Genel Kurulunun iki yıl süreyle ertelenmesini talep eder. Mahkeme süre sınırı koymadan bu talebi kabul eder. Kısaca; THK, süresiz olarak kayyım yönetimine teslim edilir.

THK kayyımı, ayrıca genel kurulun ertelenmesine gerekçe olarak ticari faaliyetlerin ve borç yapılandırma süreçlerinin henüz tamamlanmadığını gösterir. Mahkeme tarafından yapılan incelemede THK’nın gelir getiren mal varlıklarını kaybetme tehlikesi altında bulunduğu, kurum aleyhine açılan birçok davanın devam ettiği, hakkında başlatılan icra takiplerinin olduğu ve kurumun nakit akışını sağlayamayarak temerrüde düştüğü belirtilir.

Yine iddialara göre, 2024’ten itibaren kurumdan THK ana binasında görevli bir kısım personel, Türk Hava Kurumu Üniversitesi, Gökçen Havacılık İktisadi İşletmesi ve THK Vakfı’nda görevlendirerek tarihi kurum binasından uzaklaştırılmaktadır.

Bu arada Vali kayyım, Kemal Yurtnaç’ın Türkiye Üniversite Sporları Federasyonu’nda (TÜSF) başkan vekili olduğunu da kısa bir not olarak verelim.

31 Ocak 2024’te Gençlik ve Spor Bakanlığı ile THK Genel Başkanlığı arasında yapılan protokolle; Eskişehir- İnönü ilçesinde, 928 dönüm arazi içindeki THK İnönü Havacılık Eğitim Merkezi Koordinatörlüğü ve İzmir Selçuk ilçesinde, 678 dönüm arazi içindeki THK Selçuk Havacılık Eğitim Merkezi Koordinatörlüğü, Türkiye Hava Sporları Federasyonu’nun (THSF) kullanımına sunulur. Ayrıca, THK ve THSF arasında, hava sporlarının geliştirilmesine yönelik iş birliği protokolü imzalanır.

THK, sportif havacılık alanında, ülkede uluslararası sertifika verebilen tek kurum… Balon, yelken kanat, model uçak ve paraşüt gibi eğitimler veriliyor. THK’nın bu şekilde “paraşütçü” olarak yetiştirdiği Türk gençlerine 1974 Barış Harekâtı’nda görev verilmişti. Bu yetkinin THK’ndan alınıp, THSF’ye verileceği yönünde iddialar ortaya atılır.

İddiaların dayanağı THSF’nin 4 Nisan 1925’te yayınladığı bir duyurudur. Şöyle denilmektedir:

“Türkiye Hava Sporları Federasyonunun, Yamaç Paraşütü Eğitim ve Yeterlilik Uygulama Talimatına göre, 2. ve 3. kademe antrenör belgesine sahip olanlar ile Türk Hava Kurumunun A, B, C ve D kategori belgelerine sahip olanlara, talimatnameye uygun şekilde denklik verilecektir.”

Bunun üzerine THK, aynı gün bir duyuru yayınlar ve THSF’nin, havacılığın sportif yönü dışında kalan “havacılık eğitimi” ve “ticari havacılık” alanında yetkili olmadığını belirterek, yetki aşımında olduğu uyarısında bulunur.

Türkiye Hava Sporları Federasyonu, 2 Kasım 2017’de kuruldu. Yani, Atatürk döneminde kurulan kurumların faaliyetleri, yeni kurumlara devredilerek işlevsizleştiriliyor. Bu da Atatürk ve Cumhuriyet’in izlerini silmek anlamına geliyor. Tıpkı, Türk Kızılayının alternatifi, AFAD, Millî Eğitim Bakanlığının alternatifi, Maarif Vakfı ve TÜRGEV vb. gibi. Her ne kadar THK yönetimi, aksini söylese de insanın aklında, THK’nın da böyle bir akıbete uğrayabileceği şüphesi uyanıyor… Öte yandan, THK’nın yönetim kadrosunda AKP, İlim Yayma Cemiyeti ve İlim Etütler Derneğinden isimler bulunmaktadır. Bu isimlerin hangi liyakate göre THK’nın yönetimine getirildikleri ise ayrı bir tartışma konusudur.

Türk Hava Kurumu’na havacılık eğitimleri için pilot veren Türk Hava Kuvvetlerinin bağlı olduğu Milli Savunma Bakanlığı ise sessizliğini korumaktadır.

Her yaz olduğu gibi bu yaz da Türkiye, orman yangınlarıyla mücadele etmek zorunda kaldı. Hatay, İzmir, Sakarya, Muğla, Denizli gibi şehirlerimizden yükselen alevler, yerleşim yerlerine de sıçradı ve büyük hasara yol açtı. 29 Haziran 2025’te başlayan yangınlar, altı gündür söndürülemiyor. Hal böyle olunca da THK’nın yangın söndürme uçakları yeniden gündeme geldi.

25 Haziran 2010’da, Ankara’da THK Havacılık Vakfı kurulur.

8 Haziran 2025’te, THK Kayyum Heyeti Başkanı Vali Kemal Yurtnaç, 1925 yılında kurulan THK’nın bu sene 100. yaşını kutladığını belirterek şunları söyler: “Türk Hava Kurumu Vakfı Yasası çıkarılması teklifiyle bu yapıyı yenileme düşüncesindeyiz. Hedefimiz 100. yılda borçsuz, idari yapısı yenilenmiş THK’yı milletin hizmetine vermek. … İdari istikrarla mevcut yapıyı baştan aşağı değiştirerek karar süreçleri kısa ve daha az maliyetle çözüm odaklı bir yapı tesis edeceğiz. Bunun için de bir yasa çıkarılması teklifimiz var. Aynı Silahlı Kuvvetleri Güçlendirme Vakfı Yasası, Maarif Vakfı Yasası gibi aynı şekilde Türk Hava Kurumu Vakfı Yasası çıkarılması teklifiyle bu yapıyı yenileme düşüncesindeyiz.”

Bünyesinde sekiz şirket ve bir üniversite bulunan THK’nın dünyada, havaalanı, uçuş pistleri, uçak tamir atölyeleri, uçuş okulu ve üniversitenin bir arada bulunduğu nadir yerlerden olduğunu belirten Yurtnaç açıklamalarına devam ediyor: “Kurumumuz hem dernek hem de vakıf olarak faaliyet yürütüyor. Bu ikili yapı idari yapısını kaosa sürüklediğini, biz bunu birleştirerek tekli bir idari yapıyı kurmak istiyoruz. Tek çatı altında bir yapılanma buradaki sorunları bitirecektir”

Bu açıklamalara göre THK’nun kurumsal statüsünün kaldırılarak vakfa dönüştürüleceği ve tamamen iktidarın kontrolüne verileceği anlaşılmaktadır; tabi mal varlıklarıyla birlikte…

Basında yer alan bir bilgiye göre, 2001’de ülke genelinde 4 bin 500 civarında vakıf faaliyet gösterirken, 22 yılda yaklaşık 1282 vakıf daha kurularak sayı yaklaşık 6 bin civarına ulaşmış. Bunların arasında izinsiz yardım toplamaya yetkili olan vakıflar da bulunuyor. Ayrıca bu vakıfların 306’sı vergiden muaf… Kısaca, iktidara yakınsan kur bir vakıf, bak keyfine…

Basına düşen bir habere göre Türk Hava Kurumu, yangın sezonunun tam başında 8 yangın söndürme uçağını üçüncü icradan açık artırma ile üçüncü kez satışa çıkarmış. (29 Mayıs 2025) İhalenin gerekçesi: borçlar ve kaynak yetersizliği. Haberde uçakların akıbetlerinin bilinmediği belirtiliyor.

Ne demişti Mustafa Kemal Atatürk, Bolu Milletvekili Cevat Abbas Bey’e: “… İyi düşünün. Biz de geç kalmayalım, bilgili, yürekli, kanatlı bir gençlik yetiştirelim. Hayalini geniş tut. Uçak yapmayı bile düşün. Cemiyeti kur ve bana çalışmaya başladığınızı bildir.”

THK, kuruluşunun amacına uygun olarak kendi uçaklarını da üretmeyi planlamaktadır. Kurumun eski başkanlarından Osman Yıldırım, 2013 yılında yerli üretim uçakların deneme uçuşlarına başlayacağını duyurmuş, hedeflerinin beş yılda 100 uçak üretmek olduğunu açıklamıştı. Birileri devreye girmeseydi, 2014’te yerli uçakların piyasaya çıkması bekleniyordu. Elbette Cumhuriyet’in tüm projelerinde olduğu gibi bu proje de hayata geçirilemedi.

Bir gece,
Karanlık inlerinden sinsice,
Brütüsler çıktı ansızın.
Çektiler zehirli hançerlerini,
Vurdular sırtlarından haince…
Çıktı mağaralarından yarasalar,
Çıktı halk düşmanları,
Üşüştü sülükler gibi üstümüze.
Emdiler kanımızı,
Doymadılar.
(Özbek İncebayraktar)

Bitti.

Tülay Hergünlü

İstanbul, 10 Temmuz 2025